REZONANS

Kabızlık nedir ?

Tuvalete hiç çıkmama veya çok seyrek çıkmaya kabızlık, peklik ya da inkıbaz denir. Tıp dilinde ise konstipasyon adı verilir. Yeterince sulu şeyler yememe, sinir bozukluğu, bağırsak tıkanıklığı, sindirim sistemi bozuklukları, hormon dengesizliği, basur, fıtık boğulması, kabızlığı doğuran nedenler arasındadır. Ayrıca günlerinin büyük bir kısmını oturarak geçirmek zorunda olanlarla, hamilelerde ve yaşlılarda görülür. Öncelikle kabızlığa neden olan hastalığı tespit etmek gerekir. Esas nedeni tespit etmeden alınacak müsil ilaçları kötü sonuçlar doğurabilir.

KABIZLIK NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Kabızlığın tedavisine başlanmadan evvel kabızlığa neden olan etkenler tanınmalı, kabızlığın süresi ve ağırlık derecesi üzerinde tam bir kanaata varılmalıdır. Kabızlık tedavisinde;
a) nedenin tesbit edilip, mümkünse ortadan kaldırılması,
b) barsak hareketlerinin artırılması ve düzenli dışkılama sağlanması ile şikayetlerin ortadan kaldırılması,
c) cerrahi müdahaleler ile barsak boşaltımının kolaylaştırılması veya dışkılamayı engelleyen durumların giderilmesi,
d) kabızlık komplikasyonu olarak ortaya çıkan hastalıkların giderilmesi amaçlanır.

Bu süreç içinde hastanın psikolojik yapısı değerlendirilir ve destek sağlanır.

Kabızlığın nedeni olarak kalın barsağın kendisinde doğuştan gelen veya sonradan oluşan yapısal bozukluğun tesbit edilmesi genellikle cerrahi bir müdahaleyi gerektirmektedir. Tedavinin gecikltirilmesi bebek ve çocuklarda gelişme geriliğine, yetişkin yaşlarda ise muhtemelen bir cerrahi girişim için cerrahi rizikonun artmasına neden olur.

Ani ortaya çıkan kabızlıklar genellikle ağrılı ve bazı yandaş bulgularla seyreder. Kalın barsakta gaitanın geçişini engelleyen bir hastalığa bağlı olabilir ve bu hastalığın acilen tespit edilmesi ve tedavi edilmesi gerekir. Cerrahi müdahaleye ihtiyaç gösterebilir. Ruhsal değişimlere, bazı diğer hastalıklara yandaş olarak ve tedavi için kullanılan ilaçların yan etkisi olarak da akut kabızlık görülmektedir. Kısa süreli kabızlıklar barsağı boşaltan ilaçlardan fayda görmektedir, uzun sürmesi halinde barsakta kalıcı değişikliklere neden olmasını engellemek için hastalar tedavi programına alınır. Kalıcı değişiklikler bebek ve çocuklarda daha kısa sürede ortaya çıktığından dikkatli davranmak gerekmektedir.

Yavaş ortaya çıkan kabızlık bazı kronik hastalıklara yandaş olabildiği gibi tespit edilebilen bir nedene bağlı olmadan da görülebilmektedir (Bakınız: hangi hastalıklar kabızlığa neden olur). Bir başka kronik hastalığın tedavisi için kullanılması gereken bazı ilaçlar barsak hareketlerini azaltabilir. Bu nedenle asıl hastalığın tedavisinin yanısıra barsak hareketlerinin artırılması ve boşaltımın kolaylaştırılması planlanır. Sinir sisteminin kronik bazı hastalıklarında veya omurilik yaralanmaları sonucunda barsak sinir ağı sisteminde tahribatla birlikte ortaya çıkan ve barsak hareketlerinde ileri derecede azalma bulunan kabız hastalar için özel tedavi programları geliştirilmiştir.
Kalın barsak tembelliği olan hastaların büyük bir kısmı düzenli uygulanan tedavi programlarından yarar görmektedir. Çok az bir kısmı için cerrahi bir girişim gerekli olmaktadır. Dışkılama fonksiyonu bozulmasında "bio-feedback" tedavisinden yarar görülebilir. Fakat pelvik tabanda yapısal değişiklikler ortaya çıkmış ise cerrahi girişim planlanmalıdır.

Kabızlık tedavi programları

1) Beslenmenin düzenlenmesi, barsağın normal çalışmasını sağlayacak lifli gıda alınması ve beslenme zamanının günün aynı saatlerinde olmasının sağlanması
2) Eksersiz yapılması, karın kası adalelerini güçlendirecek ve kalın barsak çalışmasını sağlayacak fiziksel eksersiz yaplması.
3) Tuvalet Terbiyesi, sabah kahvaltısından hemen sonra tuvalettte 15 dakika dışkılama
yaparmış gibi eksersiz yapmak, kısa zamanda kalın barsaklar için yeni bir dışkılama ritmi oluşturacaktır.
4) Laksatif ilaç kullanımı, gerektiği zaman yumuşatıcı veya söktürücü ilaç kullanılması.

Bu ilaçlar şu gruplarda incelenir.
a) maden tuzu yapısında olan ilaçlar,
b)osmotik etki gösteren ilaçlar,
c) kitle etkisi gösteren ilaçlar,
d) kaydırıcı olan ilaçlar,
e) lavman tatbiki,
f) fitil kullanımı,

5) Barsak hareketlerini artıran ilaçlar. Sinir uyarılarını ve adelelerin çalışmasını düzenler.

6) Biofeedback uygulama, Pelvik taban kaslarının fizyoterapisi ve bozulmuş rektoanal fonksiyonları yeniden düzenleyecek aletli eksersizler. Daha çok anorektal disfonksiyonlarda yararlı olduğunu belirten çalışmalar mevcuttur, ancak yararlılığı
tartışmalıdır.

7) Anismus tedavisi, makatın fazla kasılmasını ve kramp oluşmasını engellemek.

8) Enflamatuar hastalıkların tedavisi, iltihabi hastalıkların engellenmesi ve tedavi edilmesi.

9) Cerrahi tedaviler, ameliyatla arazların giderilmesi ve fonksiyonların düzeltilmesi: hemoroid, anal fissür ameliyatları, sifinkter tonusunu azaltan ameliyatlar, pelvik tabanın cerrahi olarak düzeltilmesi, kısmi kolon rezeksiyonu, tüm kolon rezeksiyonu gibi.

İLAÇ KULLANIMI HAKIKINDA BİLGİ

Bütün kullanılan ilaçlar zamanla kalın barsakta ilaç alışkanlığı oluşturabilmektedir. Öyle ki, barsak ilaç olmadan çalışmayabilir ve hekim müdahalesi gerekebilir. Bu nedenle dışkılamayı kolaylaştıran ilaçlar uzun süre kullanılacak ise hekime danışmak gerekir.